一、复数
- 模与共轭的公式$ z \cdot \overline{z} = |z|^2$
- 幅角定义 $\text{Arg}(z) = \theta + 2k\pi $其中, 主值角:$\theta \in (-\pi, \pi],即 \arg(z)$。
- 三角和指数表示$z = r e^{i\theta} = r (\cos \theta + i \sin \theta)$
- 复数乘法与除法
- 给出两个复数: $z_1 = r_1 e^{i\theta_1}, \quad z_2 = r_2 e^{i\theta_2}$
- 乘法公式: $z_1 \cdot z_2 = r_1 r_2 e^{i(\theta_1 + \theta_2)}$
- 除法公式:$ \frac{z_1}{z_2} = \frac{r_1}{r_2} e^{i(\theta_1 – \theta_2)}$
- 复数的n次方 $z^n = r^n e^{in\theta}$
- n次根的主值形式 $\sqrt[n]{z} = r^{\frac{1}{n} }\left( \cos \frac{\theta + 2k\pi}{n} + i \sin \frac{\theta + 2k\pi}{n} \right) ,k\in\mathbb{Z}$。
二、复变函数
2.1
复变函数的定义:一个复数映射到另外一个复变函数
$z = x+iy$
$w = f(z) = u(x,y)+iv(x,y)$
2.2 考法
题型一:
①设$z = x+iy$
② 将 $z$带入表达式中
③ $u,v$ 代替 $x,y$
适用于一般情况下的题目
例题:
有函数$w = z^2$,试问它把 z 平面上的下列曲线分别变成 w 平面上的何种曲线?
双曲线:$x^2-y^2 = 4$
解题:
设$z = x+iy$
所以$z^2 = (x+iy)^2 = x^2-y^2+2ixy$
可以得到:$\left\{ \begin{aligned} u &= x^2 – y^2 \\ v &= 2xy \end{aligned} \right.$
所以双曲线到$u,v$平面上面的方程:
$u = x^2-y^2 = 4$
最后就可以得到:由$x,y$平面的双曲线图像转化到$u,v$平面中的一条直线
三、解析函数,$c-r$方程
3.1 极限的定义
$\lim\limits_{(x,y)\to(x_o,y_o)}f(z) = L,L是一个常数$
定理1:极限存在的充要条件:
设$w = f(z) = u(x,y)+iv(x,y)$
若:$\left\{ \begin{aligned} \lim\limits_{(x,y)\to(x_o,y_o)}u(x,y) &= a\\ \lim\limits_{(x,y)\to(x_o,y_o)}v(x,y) &= b \end{aligned} \right.$
则$w$的极限存在
例题:设$f(z) = \frac{z}{\overline{z}}$,求解$f(z)$在$(0,0)$极限不存在
$f(z) = \frac{x + yi}{x – yi} = \frac{(x + yi)^2}{x^2 + y^2}$
展开得到:
$f(z) = \frac{x^2 – y^2}{x^2 + y^2} + \frac{2xy}{x^2 + y^2} i$
设$u(x,y)=\frac{x^2 – y^2}{x^2 + y^2}$
其中第一次设$y = x$,带入$u(x,y)$中,
得到:$u(x,y) =\frac{x^2-x^2}{x^2 + x^2} = 0$
其中第二次设$y = 2x$,带入$u(x,y)$中,
得到:$u(x,y) =\frac{x^2-4x^2}{x^2 + 4x^2} = -\frac{3}{5}$
第一次和第二次的结果不一样,所以u(x,y)的极限不存在
3.2 解析性
定义:在有面积的区域内是可微的
$C-R$方程:
设f(z)是一个复变函数,其中$z = x+iy,f(z) = u(x,y)+iv(x,y)11$
如果$f(z)$在$z_0$处解析,那么就满足:
$\color{red}{}\frac{\partial u}{\partial x} = \frac{\partial v}{\partial y}, \quad \frac{\partial u}{\partial y} = -\frac{\partial v}{\partial x}$
这是一个充要条件
3.3 初等解析函数
单值函数
(1)指数函数
$e^z = z^{x+iy}=e^2{\cos y +i \sin y}$
性质:
①$e^z\neq 0$,注意在实数域上面是大于零了
②以 $2\pi i$作为一个周期了
(2)三角函数
$\sin z = \frac{e^{iz}-e^{-iz}}{2i},\cos z =\frac{e^{iz}+e^{-iz}}{2}$
①求导的性质和实数域上面是完全一样了
②都是以$2 \pi$为周期的
③$|\sin z|$和$|\cos z|$都是无界的
补充:$\sin z = \sin (x+iy)$
$\sin (iy) = -i\sinh y$
多值函数(就是给一个$z$,给出更多了值。也就是给一吐多)
1.辐角函数
$Arg\theta = arg \theta+2k\pi$
主值:$arg\theta\pi$
周期:$2k\pi$
例子:$Arg(1+i) = arg(1+i)+2k\pi=\frac{\pi}{4}+2k\pi$
例子:$Arg(1+i) = arg(1+i)+2k\pi=\frac{\pi}{4}+2k\pi$
2.对数函数
$Ln(z) = \ln |z|+iarg\theta+i2k\pi$
其中$\ln |z|$,就是实函数中的对数函数,对数函数的周期性:$i2k\pi$
例子:$Ln(3+4i) = \ln(\sqrt{3^2+4^2})+\arctan\frac{4}{3}+i2k\pi$
最后结果就是:$\ln5+\arctan\frac{4}{3}+i2k\pi$
四、复变函数的积分
种类一:直接积分(和实函数一样的,积分法则也是一样的)
种类二:含有x,y
理论:①$z = x+iy$
②$f(z) = u(z,y)+iv(x,y)$
$\because dz = dx+idy$
$\therefore \int_cf(z)dz = \int_c(u+v_i)(dx+idy)$
$\therefore \int_cf(z)dz = \int_c(udx-vdy)+i\int_c(udy+vdx)$
计算:
例一:计算积分$\int_c(z-y+ix^2)dz$,积分路径c是连接原点到$1+i$的直线段
步骤一:
把$dz = dx+idy$代入$\int_c(z-y+ix^2)dz$,可以得到$\int_c(z-y+ix^2)(dx+idy)$
化简得到:
$\int_c(x-y)dx-x^2dy+i\int_cx^2dx+(x-y)dy$
由于$c$表示$0\to 1+i$
所以可以把直线的参数方程设成$\left\{ \begin{aligned} t &= x\\ t &= y \end{aligned} \right.(t\in(0,1))$
所以原式 $= -\int_0^1t^2dt +i\int_0^1t^2dt = -\frac{1}{3}+\frac{1}{3}i$
柯西积分
第一种$\int_cf(z)dz$,$c$是闭环
如果$f(z)$在$c$中解析的,那么$\int_cf(z)dz = 0$
第二种$\int_c\frac{1}{z-a}dz$,$c$是闭环,奇点为$z = a$,在$z = a$出不解析
①$a$点在$c$闭环的外面和上面,原积分为$0$
②$a$点在$c$闭环的内部,原积分为$2\pi i$
注意:
①奇点的次数是一次的
②除了$z-a$处,其余地方都没有$z$的出现
例子:$\int_c\frac{2z-1}{z^2-z}dz$,$c$是包含圆周$|z| = 1$在内的闭合曲线
根据闭合回路的原理
$\because \frac{2z-1}{z^2-z} = \frac{1}{z-1}+\frac{1}{z}$
$\therefore \int_c\frac{2z-1}{z^2-z} = \int_c\frac{1}{z-1}+\frac{1}{z}dz = \int_{c_1}\frac{1}{z-1}dz+\int_{c_2}\frac{1}{z}dz$
$\therefore 原式 = 4\pi i$
第三种$\int_c\frac{1}{(z-a)^n}$
①$n = 1,为2\pi i$
②$n\neq1,为0$
第四种:$\int_c\frac{f(z)}{z-a}dz$
①$a$在$c$外为$0$
②$c$在$a$内
$\int_c\frac{f(z)}{z-a}dz = 2\pi f(z) \big|_{z=a}$
例子:设$c$为圆环为$|z| = 2$的一个闭合曲线,$\int_c\frac{z}{(9-z^2)(z+i)}dz$
$\int_c\frac{z}{(9-z^2)(z+i)}dz$
$\int_c\frac{z}{(3-z)(3+z)(z+i)}dz$
由于在$|z| = 2$的一个闭合曲线里面,只有一个$z = -i$是一个奇点
$=\int_c\frac{\frac{z}{9-z^2}}{z+i}dz = 2\pi i \frac{z}{9-z^2}\big|_{z=-i} = -\frac{\pi}{5}$
第五种:$\quad \int_C \frac{f(z)}{(z-a)^{n+1}} \, dz = \frac{2\pi i}{n!} \cdot f^{(n)}(z)\Big|_{z=a}$
例:$\quad \int_C \frac{\cos(z)}{(z-1)^2} \, dz, \quad$其中$C$是绕$z=i$的闭合周线
原式$= \frac{2\pi i}{1!} \cdot (\cos z)”\Big|_{z=i}$
$= 2\pi i \cdot -\cos z\Big|_{z=i} = 2\pi i(-\cos i) = -2\pi i \cos i$
其他定理
一、设$f(z)$在复平面上的区域$D$内解析,则$f(z)$在$D$内任意多阶导数,都是$f(z)$的解析函数。
二、柯西不等式: 设复数$f(z)$在$D$内解析,为$D$内一点,以$O$为圆心,作圆周,$\gamma: |z-c|=R$, $z$为圆内部区域,则有: $\left| f^{(n)}(a) \right| \leq \frac{n! \cdot M(R)}{R^n}, \quad$其中$M(R) = \max\left| f(z) \right|, \, z \in \gamma, \, n = 1, 2, \dots$
例: 设$f(z)$是整函数,$n$为整数,证明当$\lim\limits_{z \to \infty} \frac{f(z)}{z^n} = 0$时,$f(z)$至多是$n$次多项式。
$\because \lim\limits_{z \to \infty} \frac{f(z)}{z^n} = 0$
$\therefore \left| \frac{f(z)}{z^n} – 0 \right| < \varepsilon$
$\therefore \left| f(z) \right| < \varepsilon \cdot z^n \quad \Rightarrow \quad M(R) < \varepsilon \cdot z^n$
又$\left| f^{(n)}(z) \right| < \frac{n! \cdot M(R)}{R^n}, \quad$不妨设$R > z$
$\therefore \left| f^{(n)}(z) \right| < \frac{n! \cdot (\varepsilon \cdot z^n)}{R^n} = n! \cdot \varepsilon \cdot \left( \frac{z}{R} \right)^n < n! \cdot \varepsilon\to0$ (其中$\frac{z}{R}<1$)
三、刘维尔定理:有界整函数必定为常数。
例:如整函数$f(z)$为整函数,且有使 $\operatorname{Re} f(z) < M$的实数$M$存在,试证$f(z)$为常数
令$F(z) = e^{f(z)} = e^{\operatorname{Re} f(z) + i \operatorname{Im} f(z)} = e^{\operatorname{Re} f(z)} \left( \cos \theta + i \sin \theta \right)$
$\therefore |F(z)| < e^{\operatorname{Re} f(z)} \to$为一个常数
$\therefore F(z) = z^{f(z)}$为有界,故有整函数为常函数
$\therefore f(z)$为常数}
调和函数
调和函数: $u(x, y)$
$\frac{\partial^2 u}{\partial x^2} + \frac{\partial^2 u}{\partial y^2} = 0 \quad \Rightarrow \quad u $为调和函数
$u_xx + u_yy = 0$
$f(z) = u + iv$解析
$\therefore u, v$都是调和函数,为共轭调和函数
1. 已知$u$, 求 $v$:
$v(x, y) = \int_{(0, 0)}^{(x, y)} -u_y dx + u_x dy + C$
2. 已知$v$,求$u: u(x, y) = \int_{(0, 0)}^{(x, y)} v_y dx – v_x dy + C$
例子: 设 $u(x, y) = x^3 – 3xy^2$ 是 z 平面上的调和函数,求以$u$为实部的解析函数 $f(z)$。而且$f(0) = i$
- $\quad u_x = 3x^2 – 3y^2, \quad u_y = -6xy$
$\quad u_{xx} = 6x, \quad u_{yy} = -6x$
$\quad u_{xx} + u_{yy} = 0$
- 求 $ v(x, y)$
$\quad v(x, y) = \int_{(0, 0)}^{(x, y)} -u_y \, dx + u_x \, dy$
$\quad v(x, y) = \int_{(0, 0)}^{(x, y)} 6xy \, dy + (3x^2 – 3y^2) \, dx$
$\quad = \int_{(0, 0)}^{(x, y)} 6xy \, dy + \int_{(0, y)}^{(x, y)} (3x^2 – 3y^2) \, dx$
幂函数的收敛性
收敛半径求解方法:
$R = \lim\limits_{n\to\infty}\sqrt[n]{\frac{1}{c_n}} = \lim\limits_{n\to\infty}|\frac{c_n}{c_{n+1}}|$
例1: $\sum_{n=1}^\infty \frac{z^n}{n^2}$,求解收敛半径
$\because C_n = \frac{1}{n^2}$
$\therefore R = \lim\limits_{n\to\infty}\sqrt[n]{\frac{1}{c_n}} = \lim\limits_{n\to\infty}\sqrt[n]{n^2}$
$R =\lim\limits_{n\to\infty}\sqrt[n]{n^2} = \lim\limits_{n\to\infty}n^{\frac{2}{n}} = \lim\limits_{n\to\infty}e^{\frac{2}{n}\ln n} =e^{\lim\limits_{n\to\infty}e^{\frac{2}{n}\ln n}}$
$$e^{\lim\limits_{n\to\infty}e^{\frac{2}{n}\ln n}} = e^0 = 1$$
例二:$\sum_{n=0}^\infty \cos{(i{n})} (z-1)^n$
$\because C_n = \cos(in) = \frac{e^{-n}+e^{n}}{2}$
$\therefore C_{n+1} =\frac{e^{-(n+1)}+e^{(n+1)}}{2}$
$R = \lim\limits_{n\to\infty}\frac{C_n}{C_{n+1}} =\lim\limits_{n\to\infty}\frac{e^{-n}+e^{n}}{e^{-(n+1)}+e^{(n+1)}} = \frac{1}{e}$
泰勒展开(和实数域闪上面是一样的,但是要求就是必须在D上面解析)
重要的泰勒展开式
$$
\color{red}{}e^z = \sum_{n=0}^\infty \frac{z^n}{n!}
$$
$$
\color{red}{}\cos z = 1 – \frac{z^2}{2!} + \frac{z^4}{4!} – \cdots + (-1)^n \frac{z^{2n}}{(2n)!}
$$
$$
\color{red}{}\sin z = z – \frac{z^3}{3!} + \frac{z^5}{5!} – \cdots + (-1)^n \frac{z^{2n+1}}{(2n+1)!}
$$
$$
\color{red}{}\frac{1}{1-z} = 1 + z + z^2 + \cdots + z^n = \sum_{n=0}^\infty z^n, \quad |z| < 1
$$
$$
\color{red}{}\frac{1}{1+z} = 1 – z + z^2 – z^3 + \cdots = \sum_{n=0}^\infty (-1)^n z^n, \quad |z| < 1
$$
例1: 求解\frac{e^z}{1-z}的泰勒展示
$$
\frac{e^z}{1-z} = e^z \cdot (1 + z + z^2 + \cdots + z^n + \cdots)
$$
公式展开为:
$$
\sum_{n=0}^\infty \frac{z^n}{n!} \cdot z^n = \sum_{n=0}^\infty \frac{z^{2n}}{n!}
$$
例2,试将函数 f(z) = \frac{z}{z+2} 按 z 指数展开,并指出其收敛范围。
令 t = z-1,可以化简为:
$$
f(z) = \frac{t+1}{t+3} = 1 – \frac{2}{t+3} = 1 – \frac{2}{3} \left( \frac{1}{1 + \frac{t}{3}} \right)
$$
将其展开为级数:
$$
f(z) = 1 – \frac{2}{3} \sum_{n=0}^\infty \left(-\frac{t}{3}\right)^n
$$
进一步简化:
$$
f(z) = 1 – \frac{2}{3} \sum_{n=0}^\infty (-1)^n \left(\frac{1}{3}\right)^n t^n
$$
代回 t = z-1,最终得:
$$
f(z) = 1 – \frac{2}{3} \sum_{n=0}^\infty (-1)^n \left(\frac{1}{3}\right)^n (z-1)^n
$$
因此,当 |z| < 3 时,级数收敛。
洛朗展开——在圆环上确定
$$
f(z) = \sum_{n=-\infty}^\infty C_n (z-a)^n
$$
- $n$ 可能为负
- 分项存在
- $D$为圆环
例:
求$f(z) = \frac{1}{(z-1)(z-2)}$分别在(1)$|z|<1$,(2)$1<|z|<2$,(3)$1<|z|$的展式。
- 当$|z| < 1$:
$$
f(z) = \frac{1}{(z-1)(z-2)} = \frac{1}{z-1} – \frac{1}{z-2}
$$
将分母分解并展开: $\frac{1}{z-1} = -\frac{1}{1-z} = -(1 + z + z^2 + z^3 + \cdots)$
$\frac{1}{z-2} = -\frac{1}{2} \cdot \frac{1}{1 – \frac{z}{2}} = -\frac{1}{2} \cdot \left(1 + \frac{z}{2} + \frac{z^2}{4} + \cdots\right)$
将这两个展开代入原函数,乘法展开后得到:
$$
f(z) = \sum_{n=0}^\infty a_n z^n
$$
其中$a_n$是具体的系数。在 $|z| < 1$ 范围内,该级数收敛。
- 当 $1 < |z| < 2$:
在 $1 < |z| < 2$ 的范围内,需分别展开 $\frac{1}{z-1} 和 \frac{1}{z-2}$。将函数分解为:
$$
f(z) = \frac{1}{z-1} – \frac{1}{z-2}
$$
然后分别展开: $\frac{1}{z-1} = \frac{1}{z} \cdot \frac{1}{1 – \frac{1}{z}} = \frac{1}{z} \cdot \left(1 + \frac{1}{z} + \frac{1}{z^2} + \cdots\right)$
$\frac{1}{z-2} = \frac{1}{z} \cdot \frac{1}{1 – \frac{2}{z}} = \frac{1}{z} \cdot \left(1 + \frac{2}{z} + \frac{2^2}{z^2} + \cdots\right)$
代入后整理得到:
$$
f(z) = \sum_{n=-\infty}^\infty b_n z^n
$$
该级数表示包含正幂次和负幂次项,是洛朗级数形式。在 $1 < |z| < 2$ 范围内收敛。
- 当 $|z| > 2$:
在 $|z| > 2$ 的范围内,$z$ 的模值远大于$1$,此时可以直接利用外部展开公式:
$$
f(z) = \frac{1}{z-1} – \frac{1}{z-2}
$$
对两部分分别展开: $\frac{1}{z-1} = \frac{1}{z} \cdot \frac{1}{1 – \frac{1}{z}} = \frac{1}{z} \cdot \left(1 + \frac{1}{z} + \frac{1}{z^2} + \cdots\right)$
$\frac{1}{z-2} = \frac{1}{z} \cdot \frac{1}{1 – \frac{2}{z}} = \frac{1}{z} \cdot \left(1 + \frac{2}{z} + \frac{2^2}{z^2} + \cdots\right)$
代入并整理得到:
$$
f(z) = \sum_{n=0}^\infty c_n z^{-n}
$$
该级数表示为负幂次项级数,在 |z| > 2 范围内收敛。
总结:
在 $|z| > 2: f(z)$ 是负幂次项的级数表示。
在 $|z| < 1: f(z)$ 是普通的泰勒级数展开。
在 $1 < |z| < 2: f(z)$ 是包含正负幂次项的洛朗级数展开。
我是刘健的爸爸